Przykład zastosowania aplikacji SZTOS w analizie typowej pracy studenckiej

Łączny czas trwania filmiku to około 15 minut 🍿

Problem rozwiązywany w pracy magisterskiej

Kiedyś z moim kolegą Tomkiem zastanawialiśmy się nad tym co sprawia, że człowiek chciałby lub niechciałby kupić pojazdu autonomicznego, więc zadaliśmy sobie proste pytanie:

Jakie czynniki wyjaśniają akceptację technologii pojazdów autonomicznych?

Stwierdziliśmy, że takimi głównymi czynnikami mogą być obawy przed taką technologią oraz cele które ludzie mogą realizować dzięki niej.

Mając do dyspozycji model TAM (Technology Acceptance Model). Mieliśmy jasne kryteria na podstawie których można ocenić, że technologia jest akceptowana. Są nimi:

  • Łatwość użytkowania, czyli bezwysiłkowość korzystania z technologii
  • Uzyteczność, czyli wzmocnienie i polepszenie jakości działania dzięki technologii

Oba powyższe czynniki wpływają na:

  • Intencję korzystania z technologii, czyli bezpośredni predyktor rzeczywistego zachowania

Niewspominam o bardziej zaawansowanych rzeczach związnych z badaniem, bo wybiega to mocno poza poziom studencki

Więcej info w pełnym artykule PLoS ONE

Więcej na temat rezultatów tego myślenia i całego przedsięwsięcia można przeczytać w naszym artykule opublikowanym w PLoS ONE (Public Library of Science) (Impact Factor: 3.752).

Hryniewicz K, Grzegorczyk T (2020) How different autonomous vehicle presentation influences its acceptance: Is a communal car better than agentic one? PLoS ONE 15(9): e0238714. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0238714

Minimum teori

Psychologia jasno wskazuje, że to co jest nam potrzebne do własnych celów jest przez ludzi pozytywnie wartościowane. Przewrotnie, kiedy się czegoś obawiamy, to emocja lęku zaniża pozytywne wartościowanie, nawet do poziomu ujemnego, co znacznie hamuje zachowanie dążeniowe. Dobrze te mechanizmy opisuje teoria poznania społecznego sformułowana przez Abele i Wojciszke w 2014 w Advances in Experimental Social Psychology. I są to prawidłowości poznania “raczej” niezależne od płci. Co możemy przewidywać na podstawie tej teorii?

Maksimum praktyki

Możemy przewidywać, czyli zakładać pewne twierdzenia, że jakiś jest świat:

(hipotezy regresyjne - powiązania i wpływy) H1: Im silniejsze przekonanie, że samochód autonomiczny realizuje plany i mniejsze obawy tym większa akceptacja

H1a: Im silniejsze przekonanie, że samochód autonomiczny realizuje plany tym większe postrzeganie łatwości użycia

H1b: Im silniejsze przekonanie, że samochód autonomiczny realizuje plany tym większe postrzeganie użyteczności

H1c: Im silniejsze przekonanie, że samochód autonomiczny realizuje plany tym większa intencja zakupu

H1d: Im silniejsze obawy tym mniejsze postrzeganie łatwości użycia

H1e: Im silniejsze obawy tym mniejsze postrzeganie użyteczności

H1f: Im silniejsze obawy tym mniejsza intencja zakupu

(hipoteza różnicowa) H2. Kobiety i mężczyźni są podobni do siebie pod względem realizacji planów, obaw i wymiarów akceptacji technologii (łatwość, użyteczność i intencja zakupu)

(hipoteza mediacyjna - mechanizm psychologiczny) H3. Postrzegana łatwość i użyteczność są mechanizmami między realizacją planów i obawami a intencją zakupu.

Krótki opis metodologii

W zasadzie badanie miało charakter ilościowy, do każdego mierzonego elementu hipotez stworzono wskaźniki i korespondujące z nimi pytania testowe mierzone (5 stopniową skalą Likerta):

- Postrzeganie realizacji planów: np. Samochód autonomiczny przyniósłby mi wiele korzyści w codziennym życiu; Dzięki pojazdowi autonomicznemu mógłbym/abym pracować efektywniej

- Obawy: np. Mam jakieś obawy przed podróżą samochodem autonomicznym; Czuję lęk przed samochodem kierowanym przez sztuczną inteligencję, a nie człowieka.

- Postrzegana łatwość użytkowania: Używanie samochodu sutonomicznego jest bezwysiłkowe; Poruszanie się pojazdem autonomicznym jest proste

- Postrzegana użyteczność: Samochód autonomiczny stanie się symbolem użyteczności; Użycie samochodów autonomicznych stanie się powszechne

- Intencja zakupu: Zamierzam kupić samochód autonomiczny; Mógłby/abym wydać pieniądze na samochód autonomiczny

Analiza i raportowanie wyników pracy badawczej w aplikacji SZTOS

Opis i charakterystyka badanej próbki - Test dla jednej zmiennej

Analiza rzetelności pomiarów psychologicznych - Współczynnik Alfa Cronbacha.

Korelacje między pomiarami psychologicznymi (wstępna weryfikacja hipotez)

Analiza regresji (weryfikacja H1)

Analiza porównań średnich (różnice międzypłciowe H2)

Analiza mediacji (weryfikacja mechanizmów psychologicznych H3)

Podsumowanie analiz

  1. Analiza rzetelności wykazała, że wykonane pomiary psychologiczne były dokładnymi miarami psychologicznych cech. Charakteryzowały się niskim błędem pomiarowym.

  2. Analiza korelacji Spearmana wskazała wsparcie dla hipotez 1 oraz 3. Po pierwsze wykazała, że obawy i cele wiązały się ze wszystkimi pomiarami akceptacji technologii pojazdu autonomicznego, czyli z postrzeganą łatwością korzystania i użytecznością, a także intencją zakupu.

Po drugie, analizy regresji testujące jednoczesny wpływ obaw i celów wykazały analogiczne wyniki. Obie analizy statystyczne wspierają postawione hipotezy.

  1. Analiza Manna-Whitneya testująca różnice międzypłciowe wykazała, że jednak zachodzą pewne różnice, co jest sprzeczne z postawioną hipotezą 2. Mężczyźni widzą w testowanej technologii większą łatwość korzystania z niej, a kobiety odczuwają większe przed nią obawy.

  2. Ostatnie analizy, wykonane techniką analizy mediacji, wykazały wspieranie twierdzenia hipotezy 3. Wykazały, że postrzegana łatwość oraz użyteczność technologii aut autonomicznych były mechanizmami psychologicznymi w związku między obawami i celami a intencją zakupu.

Wnioski z tych analiz są takie, że obawy przed autonomicznym wynalazkiem wpływały na obniżenie intencji zakupu ze względu na obniżone postrzeganie łatwości korzystania z niej oraz jej użyteczności. Aczkolwiek te same mediatory wyjaśniały wpływ celów na intencję zakupu, ponieważ kiedy postrzegana realizacja celów konsumenta przez tę technologię wzrastała, to wzrstała również postrzegana łatwość korzystania z niej i jej użyteczność, a to przekładało się na wzrost intencji jej zakupu. Zaobserwowano też słabe/umiarkowane różnice międzypłciowe pod względem obaw i łatwości korzystania.

Dyskusja wyników

  1. Co wyszło w kwestii stawianych hipotez i dlaczego tak nam wyszło?

  • W zasadzie potwierdziliśmy H1, czyli, że obawy i cele wyjaśniają akceptację technologii samochodu autonomicznego, wyrażoną przez postrzeganie w niej łatwości korzystania, użyteczność oraz chęć zakupu.

  • W przypadku H2 okazało się, że różnice międzypłciowe wystąpiły i dotyczyły tego, że mężczyźni bardziej postrzegali w tej technologii łatwość korzystania, a kobiety miały większe przed nią obawy.

  • H3 też została potwerdzona. Badanie wykazało, że łatwość i użyteczność to mechanizmy psychologiczne za pośrednictwem których obawy i cele wyjaśniają chęć zakupu technologii.

  1. Jakie znaczenie ma nasz wynik na tle przytaczanej literatury?

Nasz wynik badawczy jako pierwszy w literaturze wskazuje, że teoria podwójnej perspektywy (Abele i Wojciszke, 2014) pozwala przwidywać nie tylko przyczyny zachowania i postrzegania społecznego w interakcjach społecznych, ale także przyczyny akceptacji technologii (Davis, 1989). Okazuje się, że w przypadku nieznanego obiektu poznania jakim jest auto autonomiczne, przewidywania teorii Abele i Wojciszke się sprawdzają i wyjaśniają wzorce jego wartościowania. Czyli, że realizacja własnych celów przez ten pojazd, a także obawy przed nim, wiążą się odpowiednio z jego akceptacją i brakiem akceptacji. Dodatkowo okazuje się, że mechanizmami psychologicznymi, które wyjaśniają te pozytywne i negatywne wartościowanie pojazdu, są postrzegana łatwość i użyteczność.

Badanie jednak wykazało, że kobiety odczuwają większe obawy, a mężczyźni postrzegają łatwość. Co nie było przewidywane, ale może być wyjaśnione tym, że kobiety i mężczyżni różnią się percepcją ryzyka. Kobiety są bardziej ostrożne, a mężczyźni podejmują większe ryzyko (Gustafson, 1998), co może być pochodną tego, że “oni takie auto ogarną” 😆

Podsumowując, za wymiary akceptacji technologii pojazdów autonomicznych odpowiedają cele jakie taki pojazd może zrealizować, a także nieuzasadnione obawy/lęk. Różnice międzypłciowe występują względem obaw i łatwości, ale są to różnice odpowiednio umiarkowane i słabe. Taki wzorzec może wynikać z odmienności postrzegania ryzyka przez płcie.

  1. Autokrytyka badania

  • Jest to pierwsze badanie o takim charakterze teoretyczno-metodologicznym więc wymaga kolejnych weryfikujących danych

  • Badanie miało charakter deklaratywny, gdzie nie obserwowano rzeczywistego zachowania, a opinię. W takim przypadku obiekt badania, jakim jest człowiek, jest źródłem informacji zarówno na temat przyczyn i skutków. Jest to potencjalne i silne źródło systematycznej stronniczości wyników badania (Podsakoff i inni, 2003).

  • Badanymi byli sprzedawcy samochodów którzy mogli mieć uwikłany swój interes w ocenę tej akurat technologii mobilności.

  1. Propozycja przyszłych badań

  • Można przetestować inną próbkę badanych

  • Zaprojektować eksperyment z obserwowanym wyborem zwykłej taksówki vs autonomicznej jako pomiarem zachowania

  • Zaprojektować eksperyment i manipulować prezentacją auta bezpiecznego vs sprawczego np. na reklamie

  1. Ewentualne wnioski praktyczne, jeśli badanie ma charakter aplikacyjny (a prawie każde ma)

Jak wspomniano wcześniej, za akceptację technologii pojazdów autonomicznych odpowiedają cele jakie może taki pojazd zrealizować, a także nieuzasadnione obawy/lęk. Dlatego firmy pracujące nad tą technolgią, jeśli chcą zachęcić konsumentów do korzystania właśnie z ich pojzdów, powinny redukować obawy i lęki ludzi np. wykorzydstując do tego strategicznie przygotowany plan marketingowy.

W tym planie, firmy powinny się skupić mocno na sposobie komunikowania o tym, że ich technologia jest bezpieczna, łatwa w użyciu, a także użyteczna z perspektywy celów i planów, które konsumenci chcą realizować.

Bibliografia

Abele, A. E., & Wojciszke, B. (2014). Communal and Agentic Content in Social Cognition. In Advances in Experimental Social Psychology (pp. 195–255). Elsevier. https://doi.org/10.1016/b978-0-12-800284-1.00004-7

Davis FD. Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Q. 1989;13: 319–340.

Gustafson, P. E. (1998). Gender Differences in Risk Perception: Theoretical and Methodological Perspectives. In Risk Analysis (Vol. 18, Issue 6, pp. 805–811). Wiley. https://doi.org/10.1023/b:rian.0000005926.03250.c0

Hryniewicz K, Grzegorczyk T (2020) How different autonomous vehicle presentation influences its acceptance: Is a communal car better than agentic one? PLoS ONE 15(9): e0238714. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0238714

Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J.-Y., & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. In Journal of Applied Psychology (Vol. 88, Issue 5, pp. 879–903). American Psychological Association (APA). https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.5.879

p.s.

Zapraszamy do naszego darmowego poradnika🕊️, a także wsparcia psychologicznego🔮, pisania prac magisterskich. Jest to bardzo luźna proza i łatwo strawna wiedza na temat typowych trudności w trakcie tworzenia tej abstrakcyjnej pracy🤖

https://nauka.metodolog.pl/wp-content/uploads/2023/11/podrecznik_wsparcia_dla_studentow.html